مفهوم شکاف ديجيتالي بيان مي‌کند که در دنياي جديد، بهره‌گيري از تکنولوژي‌هاي ارتباطي و اطلاعاتي ميان کشورهاي مختلف و همچنين درون جوامع به صورت عادلانه تقسيم نشده است. در واقع مردم کشورهاي توسعه‌يافته در مقايسه با مردم کشورهاي فقير دسترسي مشابهي به اطلاعات ندارند و اينترنت به اين شکاف دامن زده است.
وايمکس نيوز- در دنيايي که هر روز بيش از پيش ارتباط افراد در فضاي مجازي شکل مي‌گيرد و فناوري اطلاعات ساختارها، روال‌ها و ارائه خدمات در بخش‌هاي مختلف را به طور چشمگيري متحول کرده است، از يک سو شاهد رشد و تکامل برخي از جوامع و از سوي ديگر، شاهد نابرابري‌هاي بين‌المللي در زمينه دسترسي به فناوري اطلاعات و ارتباطات هستيم.
ميزان استفاده جوامع از فناوري اطلاعات و به عبارت ديگر، ضريب نفوذ فناوري‌هاي اطلاعاتي و ارتباطي در جوامع فعلي به تشکيل يک طبقه‌بندي منجر شده که پيامد عمده آن «شکاف ديجيتالي» نام دارد. شکاف ديجيتالي (DIGITAL DIVIDE) به معناي وجود نابرابري در دسترسي و استفاده از فناوري‌هاي ارتباطي و اطلاعاتي (ICT) بين کشورها و جوامع مختلف است.
با توجه به اطلاعات وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات، شکاف ديجيتالي داراي ابعاد مختلف فني، اقتصادي، اطلاعاتي، ارتباطي و دسترسي است. شکاف فناوري به معناي شکاف بين کساني است که به فناوري‌هاي جديد دسترسي دارند و کساني که به اين فناوري‌ها دسترسي ندارند. در ابعاد اقتصادي، شکاف بين کساني است که توانايي و قابليت استفاده از منابع را براي توسعه زيرساخت‌هاي اطلاعاتي پيشرفته دارند و کساني که ندارند.
سواد اطلاعاتي نيز دربرگيرنده مجموعه‌اي از حداقل مهارت‌ها براي استفاده از ابزارهاي جستجوي اطلاعات براي تعيين منابع اطلاعاتي مفيد براي ارزيابي و دسترسي به رابط اطلاعاتي و ترکيب اين اطلاعات در مکانيزمي است که قابليت حل مشکل اطلاعاتي را داشته باشد.
يکي ديگر از ابعاد تاثيرگذار بر شکاف، بين کساني است که به فناوري اطلاعات و ارتباطات پيشرفته مانند خدمات اينترنتي پهن باند دسترسي دارند و کساني که حتي به اشکال ساده فناوري اطلاعات و ارتباطات مانند خطوط تلفن ثابت دسترسي ندارند. در زمينه دسترسي به اطلاعات نيز اعتقاد بر اين است که برخي از انواع شکاف بين کساني وجود دارد که به ابزارهاي و حمايت هاي اجتماعي مورد نياز براي دسترسي و تبادل اطلاعات دسترسي دارند و آنهايي که از اين حقوق برخوردار نيستند.
با مراجعه به آمار رسمي داخلي و بين المللي درمي‌يابيم ضريب نفوذ اينترنت در بين جوامع در حال افزايش و تعداد کاربران اينترنت به سرعت در حال رشد است. مشاهده آمار طي سال‌هاي 2000 تا 2016 حاکي از آن است که اينترنت به زودي در سراسر دنيا فراگير خواهد شد.
تاثيرات اينترنت بر کاهش و افزايش شکاف ديجيتالي
فاز نخست کاهش شکاف ديجيتالي فراهم‌سازي زيرساخت‌ها جهت دسترسي به اينترنت و شبکه جهاني است. از آن جا که خود دسترسي به اينترنت يکي از شاخصه‌هاي سنجش شکاف ديجيتال محسوب مي‌شود، بديهي است که فراهم شدن تجهيزات اينترنت براي هر کشوري باعث کاهش يافتن شکاف آن با ساير کشورهاي دارا و افزايش شکاف بين آن کشور و کشورهاي محروم خواهد بود و اگر روند فراهم شدن اصل تجهيزات ادامه يابد شکاف در اين زمينه از بين خواهد رفت.
پس از ورود و دسترسي اينترنت، فاز دوم کاهش شکاف ديجيتال با ايجاد و افزايش فرصت ديجيتال فراهم مي‌شود. شاخص فرصت‌هاي ديجيتـال يک شاخص ترکيبـي متشکل از 11 شاخص اصلي مـورد توافـق بين‌المللي درباره ICT است که بر مبناي سه مقوله فرصت، زيرساخت و به کارگيري استوار شده است. از اين رو افرادي که داراي اينترنت هستند با توجه به زيرساخت فراهم شده امکان بالاتري براي دسترسي به اين اطلاعات خواهند داشت.
همچنين شاخص آمادگي الکترونيک يکي از شاخص‌هايي است که در چند سال اخير براي مطالعه شکاف آگاهي مورد توجه قرار گرفته است. اين شاخص از طريق سنجش محيط تجارت الکترونيک و عوامل ديگري نظير فرصت‌هاي شخصي اينترنتي، ميزان پهناي باند، دسترسي مردم به اينترنت، استفاده از برنامه‌هاي متن باز و غيره تعيين مي‌شود. با ورود اينترنت به يک کشور و يا استفاده يک کاربر از اينترنت امتياز او در اين زمينه بالا رفته و از اين رو موجب کاهش شکاف ديجيتال مي‌شود.
مفهوم شکاف ديجيتالي بيان مي‌کند که در دنياي جديد، بهره‌گيري از تکنولوژي‌هاي ارتباطي و اطلاعاتي ميان کشورهاي مختلف و همچنين درون جوامع به صورت عادلانه تقسيم نشده است. در واقع مردم کشورهاي توسعه‌يافته در مقايسه با مردم کشورهاي فقير دسترسي مشابهي به اطلاعات ندارند و اينترنت به اين شکاف دامن زده است. همچنين پيشرفت‌هاي تکنولوژيک چنان با سرعت اتفاق مي‌افتد که انتقال همزمان آن به کشورهايي که مولد اين تکنولوژي‌ها نيستند با مشکل روبرو شده‌است. اينترنت مي تواند باعث افزايش شکاف ديجيتال شود، همان‌طورکه آمارها هم نشان از افزايش شکاف ديجيتال در سال‌هاي اخير دارند.
فرهنگ‌سازي جهت ورود اينترنت به خانوارها، فرهنگ‌سازي و انجام آموزش‌هاي لازم جهت افراد مسن‌تر درمورد محيط نت، ايجاد زيرساخت‌هاي مناسب در روستاها و مناطق کمتر توسعه‌يافته، ايجاد يا توسعه شبکه ملي اينترنت با توجه به فرهنگ هر کشور و سالم و پاک‌سازي محيط اينترنت از راهکارهاي استفاده بهينه از اينترنت در راستاي کاهش شکاف ديجيتال است.
منبع: ايسنا